نام صحیح نماز وحشت ،نماز لیلة الدفن می‌باشد و جزء مستحبّات مؤکّد در آداب دفن میت است که روایات فراوانی در توصیه به‌آن وارد شده است. مرحلة انتقال آدمی از عالم ماده به عالم برزخ، همانند انتقال او از عالم رحِم به عالم دنیا،‌با دردها و رنج‌های فراوان همراه است، بخشی از این دردها به دلیل آنست که او به دنیایی وارد می‌شود که قبلاً کوچکترین آشنایی با آن نداشته است،‌ قوانین حاکم بر آن عالم با قوانین حاکم بر عالم دنیا کاملاً متفاوت است، ‌علاوه بر این او در مسیر انتقالش از عالم دنیا به عالم برزخ مراحلی را از پشت سر گذاشته است که شاید حتی تصوّر دشواری و وحشت‌آفرینی آن برای ما غیرممکن باشد.

امام علی ـ علیه السلام ـ در توصیف احوال ایشان می‌گوید: اگر شما بنگرید آنچه را که مردگان دیده‌اند، فریاد ناله سر خواهید داد و به لابه و زاری روی خواهید آورد و امر خداوند را اطاعت خواهید نمود، اما آنچه که ایشان دیدند از شما پنهان است و به زودی این پرده کنار خواهد رفت و شما نیز خواهید دید.(۱)

در کلام نورانی دیگر می‌گوید: «فغیر موصوفٍ ما نزل بهم،‌ اجتمعت علیه سکرة الموت و حسرت الفوت» آنچه بر ایشان نازل شده توصیف شدنی نیست، سکرات مرگ و حسرت از دست دادن آنچه در دنیا داشتند بر ایشان جمع گردیده است.(۲)

از امام زین‌العابدین ـ علیه السلام ـ نیز نقل است که: سه ساعت از سخت‌ترین لحظه‌های زندگی انسان است، ساعتی که در آن فرشتة مرگ را می‌بیند و ساعتی که از قبرش بیرون می‌شود و ساعتی که در مقابل خداوند برای حساب حاضر می‌شود.(۳)

اگر این روایات را در کنار صدها روایت دیگر که در بیان احوال برزخیان و شداید که بر ایشان وارد می‌شود بگذاریم به عمق وحشت ایشان پی می‌بریم.

نماز وحشت یا نماز لیلة الدّفن راهی است برای کاستن از این وحشت فراگیر و از مجاری رحمت خداوند است بر بنده‌ای که گرفتار آن سختی‌ها است.

رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمودند که نماز هدیة شب اول قبر چنان در سرنوشت میّت و نمازگذار تأثیرگذار است که بعد از اداء نماز و هدیة ثواب آن برای میت، خداوند هزار ملک را به سوی قبر میت می‌فرستد که با هر کدام یک جامه زیبا است و در قبر او گشایش داده می‌شود و از تنگنا تا روز قیامت نجات پیدا می‌کند و برای نمازگزار نیز به اندازه آنچه که خورشید بر آن تابیده است حسنات داده می‌شود و چهل درجه بالا می‌رود.(۴)

تذکر این نکته نیز خالی از لطف نخواهد بود که عالم برزخ بر خلاف عالم آخرت که در آن رابطه انسان با دنیا کاملاً قطع می‌گردد، با عالم دنیا رابطه دارد و لذا حسنات و سیئات جاریة انسان بعد از مرگش نیز در سرنوشتش تأثیر می‌‌گذارد. به همین دلیل است که به گذاشتن باقیات الصالحات توصیه می‌شود و نیز توصیه شده است که وارث میت بعد از ایشان او را فراموش نکنند و تا می‌توانند به نیابت و به نیّت او حسنات و کارهای نیک انجام دهند. و اگر نبود این رابطه میان عالم برزخ و عالم دنیا، بدون شک نماز وحشت نیز وجهی نداشت.


چگونگى خواندن نماز وحشت:


مستحب است در شب اوّل قبر، دو رکعت نماز وحشت براى میّت بخوانند، به این ترتیب که در رکعت اوّل بعد از حمد، یک مرتبه «آیة الکرسى» و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره «انّا انزلناه» و بعد از سلامِ نماز بگوید:

«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّـد وَ آلِ مُحَمَّـد، وَ ابْعَثْ ثَوابَهُما إلى قَبْرِ فُلان»
خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بفرست ثواب این نماز را به سوى قبر این مرده فلانى پسر فلانى.

(و به جاى کلمه فلان، اسم میّت را ببرد).

زمان خواندن نماز وحشت:

«نماز وحشت» را در هر موقع از شب اوّل قبر مى توان بجا آورد، ولى مناسبت تر است در اوّل شب، بعد از نماز عشاء باشد و اگر دفن میّت به علّتى تأخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اوّل دفن او تأخیر اندازد.

تأثیر نماز وحشت در گشایش کار اموات


« روزی آیت الله بهجت پیرامون تأثیر عمل نیک و قبول شدن عمل خالص فرمودند:
مرحوم آیت الله حاج شیخ فتحعلی کاظمینی ( از آیات عظام و جامع فقه و اصول و عرفان) که در حرم کاظمین علیهماالسلام تدریس می کرد، خیلی از اوقات در اثنای درس ایشان میت می آوردند و دفن می کردند و رسم آقا هم این بود شبها نماز وحشت برای آنان می خواند یکی از بزرگان کاظمین شبی یکی از بستگان خود را در خواب می بیند و از حال او می پرسد وی می گوید: وضعم خراب بود، نماز آقا به دادم رسید و موجب گشایش کار من شد.»



باید به یاد داشته باشیم که اگر خدای ناکرده عزیزی را از دست دادیم فغان و ناله ما کاری برای وی نمی کند به جای ناآرامی و بی تابی از فراغ ایشان باید بکوشیم برای شادی روحشان کاری انجام دهیم و فراموش نکنیم شب اول قبر شب هولناکی است گذشتگانمان را در این شب دریابیم باشد که ما را نیز در شبی که خواه ناخواه پیش رو داریم دریابند.